چکیده
ب هطور کلی مالیات از مظاهر حاکمیت دولت ب هشمار م یرود و به عنوان مه مترین منبع
درآمدهای عمومی نقشی برجسته در تأمین هزین ههای عمومی ایفا م یکند؛ ب هنحو یکه
م یتوان گفت فعالی تهای دولت و استمرار و تداوم آن به وصول مالیات بستگی دارد. به
این دلیل مالیات در نزد دول تها از اهمیت و جایگاه بسزایی برخوردار است. در این راستا
در حقوق مالیاتی بیشتر کشورها از جمله ایران و انگلستان برای تأمین و تضمین مالیات،
اختیارات و اقتدارات گسترده و منحصرب هفردی به دستگاه مالیاتی داده م یشود تا با توسل به
آ نها بتواند مالیات را در سری عترین زمان و به مناس بترین شیوه وصول نماید. این حقوق و
اختیارات دستگاه مالیاتی که از حاکمیت دولت نشئت م یگیرد، در حقوق عمومی اصطلاحا «امتیازات قدرت عمومی » نامیده م یشود و در حقوق مالی و مالیاتی به آن «اعمال قدرت
مالیاتی » نیز م یگویند. در این پژوهش اقتدارات و اختیارات دستگاه مالیاتی در دو کشور
ایران و انگلستان از منظر زمان و شیوۀ وصول مالیات بررسی و تحلیل م یشوند.
واژه های کلیدی:
اختیارات و اقتدارات، حقوق مالیاتی، دستگاه مالیاتی، مالیات، وصول مالیات.
مقدمه
توجه به پیوند میان سیاست مالیاتی و دستگاه وصول مالیات در اصلاح نظام مالیاتی کشور
از هر حیث موضوعی مهم و قابل تأمل به شمار می آید. بنابراین برقراری و اجرای صحیح
مالیات و بهر هبرداری مطلوب از آن نیازمند شناخت دقیق دستگاه مالیاتی از اختیارات
و وظایف خود در زمینۀ وصول مالیات است. در همین راستا استفادۀ بهینه، مطلوب و
منصفانه از قدرت عمومی مالیاتی برای ایجاد اطمینان در میان مؤدیان و ب هوجود آوردن
ضمانت اجرایی مناسب، ضروری می نماید.
این اختیارات در ایران غالبا به سازمان امور مالیاتی و در انگلستان به سازمان درآمدها
و گمرکات سلطنتی )) Her Majestic's Revenue & Customs (HMRC ( داده شده
است تا با توسل به آن ها به اعمال نظارت، ضمانت اجرا و تضمین هایی خاص در جهت
مطالعات حقوق تطبیقی،
دورة 4، شمارة 2،
پاییز و زمستان 1392 ،
صفحات 19 تا 35
* نویسنده مسئول vrostami@ut.ac.ir
20 مطالعات حقوق تطبیقی دوره 4، شمارۀ 2، پاییز و زمستان 1392
وصول مالیات بپردازند. در این پژوهش اقتدار این دو نهاد که از آن ها به دستگاه مالیاتی
تعبیر می شود، مورد بررسی و تطبیق قرار خواهد گرفت. دلیل انتخاب نظام مالیاتی
انگلستان برای بررسی و تطبیق با نظام مالیاتی کشورمان نیز روشن است. کسانی که
با تاریخ انگلستان آشنایی داشته باشند، به خوبی می دانند که موضوع وضع مالیات ها
مهم ترین نقش را در تحول سیاسی و اجتماعی این کشور داشته است. قسمت عمدۀ
تاریخ این کشور به مبارزه میان پادشاه و مجلس آن کشور برای تصویب مالیات ها و
نظارت در مخارج عمومی مربوط می شود. در نتیجه همین مبارز ه های مردمی بود که
برای اولین بار یکی از مهم ترین اصول حقوق اساسی ملت ها که اصل قانونی بودن
مالیات هاست، در کشور انگلستان تثبیت شد )پیرنیا، 1344 ، ص 27 ( و روزبه روز بر
توسعۀ امر مالیات در این کشور افزوده گشت و الگوبرداری از این نظام به مرور گسترش
یافت؛ به طوری که می توان گفت حقوق مالیاتی حدود 60 کشور جهان برگرفته از نظام
حقوق مالیاتی انگلستان است ) .)Thuronyi, 1998, p. xxiv
سؤالی که در این پژوهش در صدد پاس خگویی به آن خواهیم بود، این است که سازمان
مالياتي در جمهوري اسلامي ايران و سازمان درآمد و گمرکات سلطنتی انگلستان در ارتباط
با زمان و نحوۀ وصول مالیات از چه اختیارها و اقتداری بهره خواهند برد و محدودۀ اعمال
این اقتدارها نیز تا چه حدی خواهد بود؟ همچنین فرضی های که در این پژوهش درابتدا قابل
تصور است، این است که دستگاه مالیاتی م یبایست مالیات را در کوتا هترین زمان و به فوریت
دریافت دارد و وصول مالیات نیز باید به ساد هترین شیوه و به صورت نقدی انجام پذیرد.
از لحاظ پیشینۀ پژوهش نیز در این زمینه ولی رستمي در مقالۀ خویش با عنوان
اقتدارات و اختيارات دستگاه مالياتي در حقوق مالياتي ايران و محمد صادق مجیبی فر در
کتابی با عنوان حقوق و تکالیف متقابل مؤدیان و دستگاههای مالیاتی ایران، به طور کلی
به اختیارات دستگاه مالیاتی و تکالیف مؤدیان در ایران توجه نموده اند. اما آنچه بیش از
همه کمبود آن در پژوهش های انجام گرفته در کشورمان ملموس و مشهود است، وجود
هرگونه پژوهش تطبیقی در زمینۀ مورد بحث می باشد؛ چنان که نگارندگان با وجود
تلاش زیاد در جستجوی یافتن چنین منبعی به نتیجۀ مطلوب دست نیافته اند. به همین
دلیل رجوع به منابع رسمی از جمله قوانین و مقررات انگلستان و دسترسی به پایگاه
اینترنتی سازمان درآمد و گمرکات سلطنتی این کشور و گاهی حتی برقراری مکاتبات
الکترونیکی با آن ها ضروری می نمود. امید است این پژوهش راه را برای مطالعات بعدی
در این زمینه هموارتر سازد و شاهد بررسی های تطبیقی بیشتری در مباحث مختلف
مالیاتی باشیم تا به این وسیله نقاط قوت و ضعف نظام مالیاتی کشورمان کشف و
اقدامات مؤثری برای بهبود کاستی ها برداشته شود.
سازماندهی پژوهش نیز از این قرار است که طی دو بخش، اقتدار دستگاه مالیاتی ایران و
انگلستان دربارۀ زمان وصول )شامل وصول فوری، تقسیط مبلغ مالیات، پرداخت عل یالحساب و
پیش پرداخت مالیاتی( و شیوۀ وصول )شامل غیرقابل تهاتر شدن بدهی مالیاتی، الزام به وصول
نقدی مالیات و الزام مؤدی در رساندن مبلغ مالیات به حساب خزانه( مورد توجه قرار گرفته است

:: برچسب‌ها: مقاله , اختیارات , و , اقتدارات , دستگاه , مالیاتی؛ , زمان , و , شیوۀ , وصول , مالیات , )مطالعۀ , موردی , دو , کش , و*ر , ایران , و ,
:: بازدید از این مطلب : 107

|

امتیاز مطلب : 0

|

تعداد امتیازدهندگان : 0

|

مجموع امتیاز : 0